متفاوت بودن رنگ مخاط دهان یا لثه از مسایلی است که سبببوجود آمدن ظاهری نازیبا در انسان شده و بیماران مبتلا به این مسئله همواره در پی یافتن راهی برای معالجه آن می‌گردند.

ملانین، نوعی رنگدانه قهوه‌ای است که شایع‌ترین رنگدانه با منشا داخلی به حساب می‌آید و به وسیله ملانوسیت‌های موجود در لایه بازال اپی‌تلیوم ساخته می‌شود. تعداد ملانوسیت‌های موجود در مخاط با تعداد ملانوسیت‌های پوست متناسب است. در پوست‌های تیره‌تر، ملانوسیت‌ها ملانین بیشتری تولید می‌کنند. ملانین رنگ قهوه‌ای تا قهوه‌ای تیره و سیاه را در پوست و مخاط ایجاد می‌کند.

ملانوئیدها مسوول تغییر رنگ پوست به سمت زرد شفاف‌اند و کاروتن رنگ زرد پررنگ را ایجاد می‌کند. رنگدانه‌دارشدن لثه و مخاط در همه نژادها دیده می‌شود، تفاوت میان زن و مرد وجود ندارد. شدت و نحوه پراکندگی تغییر رنگ نژادی مخاط نه تنها بین نژادهای متعدد متفاوت است بلکه در افراد متعدد یک نژاد نیز مشابه نیست. حتی این تغییر رنگ در همه جای مخاط دهان نیز یکسان به چشم نمی‌خورد. تغییر رنگ فیزیولوژیک (طبیعی)، احتمالا منشأ ژنتیکی دارد اما درجه این تغییر رنگ بسته به محرک‌های مکانیکی، شیمیایی یا فیزیکی متفاوت است. گفته می‌شود که تغییر رنگ فیزیولوژیک اغلب در بچه‌ها دیده نمی‌شود و این تغییر رنگ به طور عمده پس از بلوغ به چشم می‌خورد. البته مواردی از تغییر رنگ فیزیولوژیک در کودکان نیز دیده شده است.

در حالت فیزیولوژیک، رنگ لثه از قهوه‌ای تیره تا مشکی یا قهوه‌ای و یا قهوه‌ای روشن تا زرد، متفاوت است. این حالت، شکل و عارضه خاصی ندارد اما بیمار اغلب از رنگ تیره لثه خود شکایت دارد.

تغییر رنگ موضعی لثه در اثر ماده ترمیمی دندانپزشکی (آمالگام)، یک یافته شایع در دندانپزشکی است. این نوع تغییر رنگ در اثر آمالگام که Amalgam Tatoo نامیده می‌شود، اغلب در اثر ذرات بسیار ریز آمالگام که در داخل لثه فرو رفته‌اند، ایجاد می‌شود. بقای این تغییر رنگ یک ماکول محدود سیاه یا آبی تیره یا خاکستری در نزدیکی محل ترمیم با آمالگام است. احتمال بروز این پدیده در فک پایین بیشتر از فک بالا است.

Amalgam Tatoo هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند و عارضه‌ای نیز ندارد مگر آنکه در ناحیه‌ای قرار گیرد که از لحاظ زیبایی مشکل ایجاد کند.

یک ضایعه نادر مخاط دهان است که مشابه کک و مک پوست است. از نام‌های دیگری که برای این حالت ذکر شده می‌توان به ملانوزیس Eptrelis و Lentigo اشاره کرد. ورمیلیون لب پایین شایع‌ترین محل این ماکول است. مخاط بوکال، کام و لثه کمتر درگیر می‌شوند. رنگ این ضایعه از خاکستری، قهوه‌ای تا آبی سیاه متغیر است.

تغییر رنگ‌ها به طور معمول به صورت ماکول‌های قهوه‌ای متعددی که کمتر از یک سانتی‌متر قطر دارند دیده می‌شوند و بیشتر در سطح لبیال لثه قدامی به وجود می‌آیند. این تغییر رنگ در خانم‌ها بیشتر دیده می‌شود.

فلزات سنگینی که به طور سیستمیک جذب می‌شوند، چه به عنوان دارو استفاده شده باشند و چه در اثر شغل و محیط زندگی جذب بدن شده باشند، می‌توانند سبب تغییر رنگ مخاط دهان شوند. بیسموت، آرسنیک و جیوه یک خط سیاه در لثه ایجاد می‌کنند که از شکل لبه لثه تبعیت می‌کند. سرب یک خط آبی پررنگ یا قرمز متمایل به آبی در لبه لثه ایجاد کند که اغلب با تغییر رنگ آبی ـ خاکستری که در تمام مخاط دهان پراکنده است، همراه می‌شود.

در این حالت به علت افزایش نفوذپذیری مویرگ‌ها، رنگدانه‌هایی که به علت‌های متعدد در خون وجود دارند، (مانند فلزات سنگین) بیشتر رسوب می‌کنند. به علاوه به علت آسیب به عروق و شکسته شدن هموگلوبین‌ها در اثر عوامل التهابی تغییر رنگ به سمت آبی نیز در ناحیه دیده می‌شود.

تغییر رنگ لثه بر اثر رسوب و نشست مواد رنگی مختلف روی سطح یا داخل بافت لثه ایجاد می‌شود. علت این موضوع می‌تواند تغییرات فیزیولوژیک بدن یا بیماری های لثه باشد.

در برخی از موارد ممکن است تغییر رنگ لثه یکی از اولین نشانه‌های یک بیماری خطرناک باشد؛ بنابراین تغییر رنگ لثه‌ها نیازمند رسیدگی و بررسی توسط پزشک است و با مشاهده تغییر کردن رنگ لثه لازم است حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید.

یکی از دلایل داشتن لثه‌های تیره‌رنگ، نوع تعادل طبیعی رنگ‌دانه‌های پوست در بدن شخص است. همان‌طور که رنگ پوست افراد مختلف است، رنگ لثه‌ها نیز می‌تواند به‌طور طبیعی مختلف باشد. در بسیاری از افرادی که کاملاً سفیدپوست نیستند، ممکن است لثه‌ها دارای لکه‌های تیره‌رنگ باشد یا به‌طورکلی به رنگ صورتی روشن نباشد. علت این امر بالا بودن میزان ملانین در پوست و بافت‌های بدن شخص است و در این صورت تیره بودن رنگ لثه، درست مانند تیره بودن رنگ پوست، امری طبیعی است.

بیماری دیگری که باعث تغییر رنگ لثه می‌شود، التهاب حاد لثه است. این بیماری باعث تشکیل یک لایه نازک تیره‌رنگ روی لثه‌ها می‌شود. علت این بیماری عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است.

روش درمان تغییر رنگ لثه‌ها به علت تغییر رنگ لثه‌ها بستگی دارد. درصورتی‌که بافت لثه‌ی شما سالم باشد و به بیماری‌های لثه مبتلا نباشید، می‌توان از روش‌های لیزری برای درمان تغییر رنگ دندان استفاده کرد. بهترین مزیت درمان‌های لیزری این است که طی یک جلسه کوتاه مدت انجام می‌شوند.

همچنین داروهایی وجود دارد که می‌تواند برای تغییر رنگ لثه‌ها استفاده شود. ماندگاری همیشگی نتایج هیچ‌کدام از این روش‌ها تضمین شده نیست. برخی از افراد ممکن است در دراز مدت نتایج را ببینید و برخی دیگر نیز در حدود دو سال بعد نیاز به درمان مجدد پیدا می‌کنند.

جرم‌ها برای سلامت دندان بسار خطرناک هستند و باعث عفونت لثه و تغییر رنگ آن نیز می‌شوند.

پرکاربرد‌ترین و ساده‌ترین روش برای تغییر دادن رنگ لثه، روش جراحی است. در این روش با انجام جراحی لایه خارجی لثه که باعث تیره بودن رنگ آن است، برداشته می‌شود. این روش بدون درد است و به‌صورت سرپایی و با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. در این روش لایه‌ی خارجی لثه به نام اپیتلیوم و مقداری از بافت زیرین آن برداشته می‌شود. بعد از مدتی با بازسازی لثه لایه‌ی جدیدی روی لثه شکل می‌گیرد که سالم است و رنگ طبیعی دارد و روی آن لکه‌های تیره‌رنگ قبلی وجود ندارند.

نتایج جراحی لثه دو تا سه روز بعد از جراحی مشخص می‌شوند. حدود 20 تا 30 درصد از تیرگی لثه طی 5 تا 6 ماه بعد از جراحی باز می‌گردد اما بعد از این مدت رنگ لثه‌ها ثابت خواهد بود.

لبخند لثه‌ای، همان طور که از نامش پيداست، به حالتی گفته مي‌شود که وقتي لبخند مي‌زنيد لثه‌های شما بيشتر از دندان‌هايتان نمايان شود. لبخند لثه‌اي عارضه بسيار شايعي است که مي‌تواند توسط دندانپزشک متخصص بيماري‌های لثه (پريودنتيست) درمان شود. بعضی از افراد این وضعیت را با عنوان «دندان‌های کوتاه» می‌شناسند. در حالی که در اغلب موارد طول دندان‌ها حالت نرمال و استانداردی دارد، اما بافت لثه بیش از حد رشد کرده و روی دندان را پوشانده است. اگر شما برای اصلاح لبخند لثه ای خود به ما مراجعه کنید، ما ابتدا علت بروز این شرایط در شما را تعیین می‌کنیم. شناسایی دقیق علت لبخند لثه‌ای تنها راه برای درمان آن است.

تیره رنگ شدن لثه عامل‌های گوناگونی دارد. رایج‌ترین علت تغییر رنگ لثه انباشت ملانین (رنگدانه‌های تیره) در بافت لثه است که باعث می‌شود لثه‌ی سالم و صورتی به رنگ قهوه‌ای یا حتی سیاه دربیاید. در اشخاص دارای پوست تیره‌تر احتمال تغییر رنگ لثه به دلیل تجمع ملانین بیش از دیگران است. سیگار کشیدن و استعمال دخانیات نیز یکی از عامل‌های تغییر رنگ دهنده لثه یا تشدید کننده ظاهر ناخوشایند آن است که ایجاد لکه‌های تیره رنگ روی لثه را به دنبال دارد. بیماری‌های لثه و داروهای خاص نیز در تغییر رنگ لثه مؤثرند. این مشکل گاهی از ناحیه آمالگام ناشی می‌شود، یعنی اینکه لثه در مجاورت پرکردگی دندان با آمالگام در اثر حرکت ذرات نقره‌ای آمالگام به بافت لثه به رنگ آبی یا خاکستری درمی‌آید.