پرسش و پاسخ در مورد سکته مغزی و علائم آن

1. سکته مغزی چِِِِِیست ؟

سکته مغزی به آسیب بافت مغز در اثر اختلالات عروقی گفته می شود که علائم عصبی طولانی ایجاد می کند .

2. در صورت مشاهده چه علائمی به سکته مغزی شک کنیم؟

در صورت بروز ناگهانی ضعف یا فلج یک طرفه ، احساس بی حسی یا حس ناخوشایند مانند گزگز یا خواب رفتگی یک طرف بدن و صورت ، اختلال در صحبت کردن و یا درک به صورت ناگهانی ، اختلال ناگهانی راه رفتن و سردرد بسیار شدید ، بدون سابقه قبلی .

پرسش و پاسخ در مورد سکته مغزی و علائم آن

3. پس از مشاهده علائم فوق چه باید بکنیم ؟

آرامش خود را حفظ کنید ، به بیمار اطمینان خاطر بدهید و او را آرام کنید چرا که سکته مغزی در اکثر مواقع کشنده نیست . بنابراین با حفظ آرامش هر چه سریعتر خود را به اولین مرکز درمانی مجهز برسانید .

4. علت بروز سکته مغزی چیست ؟

کلاً سکته مغزی به دو علت کلی بروز می کنند : 1 ـ ایجاد تنگی و انسداد در رگهای خون رساننده به مغز 2 ـ بروز خونریزی در اثر آسیب عروقی در مغز .شایعترین عواملی که سبب بروز سکته های مغزی می شوند عبارتند از : فشار خون بالا ، دیابت ، بیماریهای قلبی به ویژه اختلالات ریتم قلب ، کلسترول خون بالا ، تنگی عروق گردنی ( کاروتید ) و عوامل با شیوع کمتر ( مانند مصرف قرصهای ضد بارداری ، اختلال در انعقاد خون ، بیماریهای مزمن التهابی ، کم تحرکی ، سیگار و الکل و برخی داروها ) . ولی به هر حال در کل ، مهمترین عامل استعداد به سکته مغزی فشار خون مزمن بالاست .

پرسش و پاسخ در مورد سکته مغزی و علائم آن

5. من هیچیک از عوامل فوق را نداشتم ولی سکته کردم ، علت چیست ؟

این سئوالی است که بسیاری از بیماران آن را مطرح می کنند ، در واقع پاسخ در اغلب موارد اینست که یا به طور کامل از نظر عوامل گفته شده بررسی نشده اید و یا اینکه علت های ویژه و نادری در کار است : به عنوان مثال وجود حفره های مادرزادی بین دهلیزهای قلب سبب می شود لخته های بسیار کوچک در اندامها بتوانند به سمت چپ قلب راه یافته و از آنجا به مغز برسند و یا وجود اختلالات و ناهنجاریهای مادرزادی در عروق مغز که مستعد پارگی بوده که اغلب منجر به سکته های نوع خونریزی خواهند شد ، اختلالات انعقاد پذیری خونی مفرط هم از علل کم شیوع دیگری هستند که اغلب مورد بررسی قرار نمی گیرند .

6.گرفتگی عروق گردنی ( کاروتید ) چیست و چه درمانی دارد ؟

در دو طرف گردن رگهای اصلی خون رساننده مغز به نام کاروتید وجود دارند که می توانند به ویژه در محل دو شاخه شدن و قوس کاروتید دچار تنگی به درجات مختلف شوند ، در صورتیکه این تنگی به حد قابل توجهی رسیده یا تشکیل لخته ای را در محل تنگی سبب شود ، می توانند سبب اختلال در خون رسانی مغز شود .
این تنگی معمولاً با روشهایی مانند آنژیوگرافی سنتی ، آنژیوگرافی مغناطیسی ( MRA ) و یا به طور رایج با نوعی از سونوگرافی ( با نام داپلر ) بررسی می شوند . در صورتیکه میزان تنگی کمتر از 70 درصد باشد و بدون ایجاد علائم خطر باشد معمولاً تنها تجویز داروهای ضد پلاکت مثل آسپرین کافی خواهد بود .
در تنگی های بالای 70 درصد و یا علامتدار در صورت مناسب بودن شرایط بالینی بیمار رفع تنگی با روشهای مختلف مثل تراشیدن تنگی (اندآرترکتومی ) ، گذاشتن stent در محل ( فنر باز کننده ) و برخی از روشهای جراحی توصیه می شوند .

پرسش و پاسخ در مورد سکته مغزی و علائم آن

7. دوستی به من گفت که یک سکته مغزی را رد کرده ، آیا چنین چیزی امکان دارد ؟

بله ، در واقع گاهی یک گرفتگی گذرا در رگهای مغزی پیش می آید که به سرعت بر طرف می شود ، بنابراین علائمی مشابه سکته مغزی ایجاد می کند که چند ساعت ( تا حداکثر 24 ساعت ) پا بر جا مانده و سپس کاملاً بر طرف می شوند ، به این حالت در اصطلاح پزشکی حمله کمبود خون رسانی گذرا ( TIA ) گفته می شود . TIA نشانه ای جدی از احتمال وقوع یک سکته کامل در آینده ای نزدیک است .

8. چه نوعی از سکته عوارضی کمتر و پیش آگهی بهتری دارد ؟

میزان آسیب در اثر سکته به عواملی چون اندازه آسیب ، محل آسیب ، نوع سکته ، سن بیمار ، شرایط بدنی بیمار پیش از بروز بیماری ، نحوه و کیفیت درمان در شروع سکته و برخی دیگر از عوامل بستگی دارد . ولی به طور کلی سکته های کوچکتر ، سن پایین تر سکته های نوع آمبولیک ( یعنی سکته در اثر انتقال لخته از مناطق دور دست مثل قلب به مغز ) و درمان سریعتر به ویژه در موارد استفاده از عوامل حل کننده لخته و نیز بیمارانی که شرایط جسمانی سالمتری پیش از بروز بیماری داشته اند پیش آگهی بهبودی بهتری خواهند داشت . لازم به ذکر است که سکته های نوع آمبولیک معمولاً میزان بهبود بیشتر و سریعتری نسبت به نوع اختلال خون رسانی دارند .

پرسش و پاسخ در مورد سکته مغزی و علائم آن

9 . چه نوع عوارضی پس از بروز سکته مغزی پیش خواهند آمد ؟

برخی عوارضی بلافاصله یا با فاصله کمی پس از بروز سکته پیش خواهند آمد مثل : درجاتی از ضعف و یا فلج در دست ، پا یا صورت ( یا همه این قسمتها ) ، اختلال در صحبت کردن به صورتهای مختلف و یا اختلال در درک صحبت دیگران و دادن پاسخ های نامربوط ، اختلال احتباس ادرار یا حتی مدفوع (بی اختیاری ادرار یا مدفوع ) اختلال در بلع و یا پریدن غذا و مایعات به ریه و بروز سرفه ( آسپیراسیون ) اختلال و یا کاهش در حس یک طرف ( که ایرانیان آن را به صورت سنگینی و یا سِر بودن یک طرفه توصیف می کنند ) درجاتی از کاهش سطح هوشیاری تا حتی کوما ( بر حسب شدت و وسعت ضایعه ) ، سردرد و یا سر گیجه ، اختلال در حافظه ، نقایصی میدان بینائی ، اختلال در تعادل و کنترل اندام ها .

عوارض طولانی مدت تر : تشنج ( می تواند در بدو بیماری و یا چند هفته تا چند ماه بعد اتفاق بیافتد ) بروز سفتی در اندام ها ( اسپاسیتسیتی ) ، بروز کوتاهی در عضلات و مفاصلی که مدتها دچار سفتی بوده و درمان نشده اند ، دردهای موضعی یا عضلانی به ویژه در شانه و دست ، افتادگی و نیمه در رفتگی شانه ، آسیب به اعصاب دست در اثر افتادگی شانه و یا کشیدگی دست دچار ضعف ، عفونتهای ادارای و ریوی ، زخم بستر ، پوکی استخوان ، بروز درد یا حس های نا خوشایند در سمت سکته ، استخوان سازی نا به جا در مفاصل و بافتهای عضلانی ، اختلالات خلقی و روانی ( به صورت افسردگی و اضطراب و خنده ها و گریه های بی اختیار ) و در نهایت مرگ که معمولاً در اثر عوارض ناتوان کننده و درمان نشده و سکته مجدد پیش می آید .

10. گفته می شود که اگر در بیمارستان لخته من را حل می کردند من دچار عوارض ناتوان کننده نمی شدم آیا این صحیح است ؟

در مواردی بله ، داروهای تزریقی جهت باز کردن انسداد رگ وجود دارند که اگر در زمان مناسب ( ترجیحاً سه ساعت اول بروز بیماری ) و در افراد مناسب تزریق شوند با برقرار نمودن مجدد جریان خون مغز سبب بهبود بسیاری از علائم بیمار خواهد شد ولی باید توجه داشت این داروها در همه بیماران و در هر زمانی مؤثر نخواهد بود و تنها بخشی از بیماران از آن سود خواهند برد .

پرسش و پاسخ در مورد سکته مغزی و علائم آن