پی بردن به بیماری پرکاری تیروئید در آزمایش خون و تشخیص این بیماری

در این مطلب از سایت جسارت به پرکاری تیروئید در آزمایش خون می پردازیم. امیدواریم این مطلب مورد توجه شما سروران گرامی قرار گیرد.

پرکاری تیروئید در آزمایش خون

غده ی تیروئید یکی از غدد مهم بدن است که میزان سوخت و ساز انرژی بدن را تنظیم می کند.

این غده شکلی شبیه پروانه دارد و در جلوی نای قرار گرفته است.

غده ی تیروئید، یُد موجود در غذا را جذب کرده و هورمون های T3 و T4 (تری یدوتیرونین و تترایدوتیرونین یا تیروکسین) را می سازد.

این هورمون ها در غده مزبور ذخیره شده و به تدریج در مواقع لزوم به داخل خون رها می شوند.

هورمون های تیروئید برای رشد نرمال مغز و دستگاه عصبی به خصوص در سه سال اول زندگی ضروری هستند و

در صورت عملکرد نامناسب آن ها ممکن است عقب ماندگی ذهنی بروز کند. بچه ها در سنین بالاتر برای رشد مناسب و بزرگسالان

برای متابولیسم منظم و تنظیم سوخت و ساز بدن به هورمون های تیروئیدی نیازمند هستند.

به همین علت در بعضی کشورها در بدو تولد تست تنظیم تیروئید از نوزادان به عمل می آید.

هیپوتالاموس تنظیم کننده ی ساخت هورمون های تیروئیدی است، به طوری که هورمونی به نام TRH آزاد می کند که

به هیپوفیز رفته و هیپوفیز نیز هورمون Thyroid Stimulating Hormone یا TSH را به خون آزاد می کند که این هورمون غده تیروئید

را تحریک می کند تا هورمون های تیروئیدی را در خون آزاد کند. به همین دلیل در مواقعی که سطح هورمون تیروئید

در بدن کاهش می یابد، TSH بیشتری در خون ترشح می شود و سطح آن در خون بالا می رود.

برعکس در پُرکاری تیروئید که میزان زیادی هورمون(T3 و T4) در خون وجود دارد، TSH کمتری آزاد می شود و

سطح آن در خون کاهش می یابد. البته در مراحل اولیه ی عملکرد نامناسب غده ی تیروئید ممکن است حتی TSH نرمال باشد،

ولی معمولاً بعد از چند هفته TSH میزان واقعی هورمون تیروئید را منعکس می کند.

معمولاً برای اطمینان، T3 و T4 کل پلاسما و T3 و T4 آزاد در آزمایشات اندازه گیری می شوند.

غده تیروئید ابتدا T4 و به مقدار خیلی ناچیزی T3 تولید می کند. اکثر T3 موجود در خون به وسیله ی تبدیل T4 به T3 در

بافت احشایی حاصل می شود. T3 و T4 بعد از ساخته شدن در تیروئید به وسیله ی

پروتئین هایی نظیر آلبومین و TBG و ترانس تیرتین در خون انتقال می یابند.

تنها مقدار بسیار جزئی یعنی حدود 1 درصد هورمون های T3 و T4 به صورت آزاد در خون هستند و جالب اینجاست که

فقط همین مقادیر آزاد بر بافت ها مؤثر هستند. همچنین با وجودی که مقدار T3 آزاد بسیار کمتر از T4 آزاد است، ولی تأثیر بیشتری بر نحوه ی مصرف انرژی توسط بدن دارد.

نشانه پرکاری تیروئید در آزمایش خون

معمولاً در انواع آزمایش‌های خون انجام شده برای عملکرد تیروئید، TSH، T4 و T3 بررسی می‌شوند. برای این کار از یکی

از سیاهرگ‌های بازو یک نمونه خون گرفته شده و برای تحلیل به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. معمولاً در این آزمایش‌ها بخش «آزاد»

یا فعال T3 و T4 اندازه‌گیری می‌شود (یعنی FT4 و FT3). آزمایشگاه‌ها برای مقایسه

نتیجه آزمایش خون بیمار با نتایج افراد سالم، از بازه‌های مرجع استفاده می‌کنند

مقادیر رفرانس در زیر آورده شده اند:

TSH = 0/4 – 4/5 mu/L

T3 = 87- 180 ng/dl

T4 = 5/6 – 13/7 mcg/dl

FT3= 230 – 420 Pg /dl

FT4 = 0/8 – 1/5 ng/dl

امروزه روش های جدید بررسی غده ی تیروئید شامل اسکن غده ی تیروئید و اسکن یُد برداشتی می باشند. در روش اسکن تیروئید،

ایزوتوپ یُد به بیمار تجویز شده و منتظر شروع مراحل هورمون سازی مشابه عملکرد طبیعی

تیروئید می شوند و از این طریق تفاوت از میزان نرمال تعیین می شود.

در روش اسکن یُد برداشتی، یُد نشاندار برداشته شده توسط غده ی تیروئید بررسی می شود.

افراد هیپوتیروئید کمتر برداشت می کنند و برعکس افراد هیپرتیروئید، یُد بیشتری برداشت می کنند.

زمانی که سطح هورمون‌های غده تیروئید T3 و T4 در خون افزایش یابند موجب پرکاری تیروئید می شوند در این صورت سطح هورمون TSH کاهش می یابد.

در واقع پرکاری تیروئید وضعیتی می باشد که غده تیروئید مقدار زیادی T4 را ترشح می کند که این

امر موجب بروز اختلالاتی در بیمار می باشد. در زیر به برخی از علائم پرکاری تیروئید اشاره شده است.

نشانه های معمول هیپرتیروئیدیسیم (پُرکاری تیروئید):

کاهش وزن سریع، افزایش اشتها، فشار خون بالا، تعریق، ضعف عضلانی، عدم تحمل گرما، انقباضات روده ای مکرر،

لرزش، نامنظم بودن پریود، التهاب و ورم بافت اطراف چشم و گواتر (بزرگی تیروئید)

علایم پرکاری تیروئید

معمولاً آزمایش‌های عملکرد تیروئید به آمادگی بسیار کمی نیاز دارند. با این حال، اگر دارویی مصرف می‌کنید،

باید موضوع را به پزشکتان بگویید، زیرا برخی داروها نتیجه آزمایش‌ها و چگونگی تفسیر آن‌ها را تغییر می‌دهند.

همچنین، اگر اخیراً هرگونه آزمایش رادیولوژی انجام داده‌اید که در آن از یک رنگ کنتراست مخصوص استفاده شده است، حتماً باید

این مورد را نیز ذکر کنید زیرا این رنگ‌ها حاوی ید هستند که آن هم بر نتیجه آزمایشتان تأثیر می‌گذارد. بارداری هم باعث تغییر سطح

هورمون‌های تیروئید می‌شود، بنابراین اگر باردار هستید پیش از آزمایش پزشکتان را مطلع کنید.

در دوران بارداری بازه مرجع TSH سرُم با بازه مرجع جمعیت عمومی متفاوت بوده و بهترین حالت این است که مقادیر آن بر

مبنای بازه‌های مرجع بدست آمده از زنان سالم باردار همان جمعیت استخراج شوند.‌ اگر چنین بازه‌های مرجعی برای بارداری در

دسترس نباشد می‌توان برای سه ماهه اول از یک بازه TSH معادل 4/0 تا 5/2 mU/l و برای سه ماهه‌های دوم و سوم نیز معادل 4/0 تا 0/3 mU/l استفاده کرد.‌

در پُرکاری تیروئید که میزان زیادی هورمون(T3 و T4) در خون وجود دارد، TSH کمتری آزاد می شود و سطح آن در خون کاهش می یابد.

البته در مراحل اولیه ی عملکرد نامناسب غده ی تیروئید ممکن است حتی TSH نرمال باشد، ولی معمولاً بعد از چند هفته TSH میزان

واقعی هورمون تیروئید را منعکس می کند. معمولاً برای اطمینان، T3 و T4 کل پلاسما و T3 و T4 آزاد در آزمایشات اندازه گیری می شوند.

پرکاری تیروئید در آزمایش خون

بالا بودن سطح TSH و پایین بودن FT4 نشان دهنده کم‌کاری تیروئید است که نیاز به درمان دارد.

پایین بودن سطح TSH و بالا بودن FT4 نشان دهنده پرکاری تیروئید است که نیاز به درمان دارد.

به وضعیتی که در آن سطح TSH کمی بالا رفته اما سطح FT4 هنوز در بازه مرجع نرمال است کم‌کاری تیروئید تحت بالینی یا

نارسایی خفیف تیروئید گفته می‌شود. این عارضه ممکن است به کم‌کاری تیروئید بالینی یا  تبدیل شود، که می‌توان با انجام آزمایش‌های

مربوط به آنتی‌بادی‌های تیروئید میزان احتمال این تبدیل را تعیین کرد. برخی مبتلایان به کم‌کاری تیروئید، خصوصاً افرادی که

سطح TSH آن‌ها بالاتر از 10mU/l است، می‌توانند از درمان با لووتیروکسین استفاده کنند.

پایین بودن TSH به همراه پایین بودن FT4 می‌توان ناشی از نارسایی

هیپوفیز (کم‌کاری تیروئید ثانویه ناشی از کم‌کاری هیپوفیز) یا واکنشی به یک بیماری مهم غیرتیروئیدی باشد.

FT3 : از این مورد تنها برای آزمایش تشخیص پرکاری تیروئید یا ارزیابی شدت آن استفاده می‌شود.

داروها و بیماری‌ها می‌توانند بر آزمایش‌های عملکرد تیروئید تأثیر بگذارند. مواردی که بر نتایج آزمایش‌هایتان تأثیر

می‌گذارند را به شخصی که از شما آزمایش خون می‌گیرد اطلاع دهید، خصوصاً:

هرگونه بیماری جدی مانند حمله قلبی، عفونت، تروما، بیماری‌های جدی کبد یا نارسایی کلیوی

داروهای مورد استفاده برای درمان پرکاری تیروئید و کم کاری آن، خصوصاً هنگامی که دوز مصرفتان بیش از اندازه زیاد یا کم است

سایر داروهایی که مصرف می‌کنید، از جمله: قرص‌های جلوگیری از بارداری، هورمون‌های استروئیدی، داروهای ضدسرع،

داروهای ضدالتهاب، لیتیوم (مورد استفاده برای برخی اختلالات روانی) و آمیودارون (مورد استفاده برای کنترل اختلالات ضربان قلب)

پرکاری تیروئید در آزمایش خون