استرس در کودکان

توضیحاتی در مورد استرس در کودکان

بیشترِ ما دوست داریم به دورانِ خوشِ کودکی بازگردیم، همان دورانِ بی‌دغدغه، شاد و سرشار از بازی‌های کودکانه. اما انگار فراموش کرده‌ایم که آن دوران زیبا و خوش نیز گاهی با استرس همراه بود. واقعیت این است که کودکان نیز استرس را تجربه می‌کنند. عوامل استرس در کودکان متفاوت است؛ تغییر یا نیاز به تطابق با محیط، شروع فعالیتی جدید، تغییرات و وقایعی نظیر مرگ یا بیماری در خانواده و … ممکن است کودکان را دچار استرس کند و آنها را تحت فشار قرار بدهد. همراه ما باشید، در این مقاله می‌خواهیم علائم استرس در کودکان و راههای درمان آن را بررسی کنیم.

صحبت نکردن کودکان درباره استرس

گاهی کودکان درمورد استرس و مشکلات خود مستقیما صحبت نمی‌کنند، در این شرایط والدین وظیفه دارند سر صحبت را باز کنند و دریابند که چه چیزی کودک را آزار می‌دهد. در واقع علی‌رغم سکوت، کودکان میل دارند که والدین به آنها کمک و مشکل‌شان را حل کنند. برای رفع استرس کودک‌تان، ابتدا باید بفهمید که این استرس نتیجه‌ی کدام تغییرات منفی و ناخوشایندِ زندگی اوست. در مواردی استرس در کودکان می‌تواند خوب و مثبت باشد، اما استرس شدید بر شیوه‌ی تفکر، فعالیت و احساسات کودک اثرات مخربی می‌گذارد.کودکان در حین رشد و بلوغ یاد می‌گیرند که با استرس مواجه شوند و به آن واکنش نشان بدهند. بسیاری از عواملی که موجب استرس‌ می‌شوند، برای بزرگسالان قابل‌مدیریت هستند، اما برای کودکان بسیار پیچیده و آزاردهنده‌اند، درنتیجه حتی تغییرات کوچک نیز می‌توانند بر احساس آرامش و امنیتِ کودکان خدشه وارد کنند.

عوامل استرس زا در کودکان

نگرانی درمورد تکالیف یا نمرات مدرسه؛ درد، جراحت، بیماری و …؛ حجم فعالیت‌ها و مسئولیت‌ها در مدرسه، باشگاه و غیره؛ مشکل با دوستان، آزار دیدن و زورگوییِ سایر بچه‌ها یا فشارهایی که از سمت گروه به کودک وارد می‌شود؛ تغییر مدرسه، نقل مکان یا مسائل و مشکلات خانوادگی، بی‌خانمانی و غیره؛ داشتن افکار منفی نسبت به خود؛ تغییرات جسمی و فیزیکی (مثلا در دوره‌ی بلوغ) در دختران و پسران؛ مشکلات خانوادگی مانند طلاق یا جدایی؛ وجود مشکلات و مسائل مالی در خانواده؛ زندگی در منطقه یا خانه‌ای ناامن.

علائم استرس در کودکان

کاهش اشتها یا تغییرات دیگر در عادات غذایی کودک؛ سردرد؛ دل‌درد یا دردهای شکمی بی‌دلیل؛ نشانه‌های فیزیکی خاص بدون وجود بیماری یا مشکلی مشخص؛ کابوس‌های شبانه؛ اختلال در خواب کودک.

نقش والدین در استرس در کودکان

گاهی اوقات ما والدین تصور می کنیم که استرس های درونی ما را کودکانمان به هیچ وجه ندارند. اما واقعیت این است که کودکان نیز احساسات مربوط به خود را دارند و به عبارتی مطابق با شرایط سنی شان از احساسات زیادی برخوردارند. آنها هم همانند بزرگسالان استرس را احساس می کنند و چنانچه از نحوه برخورد با آن آگاهی کامل نداشته باشند، بدون شک دچار آسیبهایی خواهند شد. نکته حائز اهمیت در این زمینه، داشتن آگاهی کافی برای والدین است. آنها باید به کودکان خود آموزش دهند که چگونه احساسات و عواطف خود را شناسایی و با والدین خود در میان بگذارند. با توجه به تجربیات پدر و مادر این امکان وجود دارد که از راه های سالم با این مشکل برخورد کنند. والدین با ارائه مهارتهای سالم به فرزندان خود به آنها کمک می کنند تا در طول زندگی با هر نوع استرس و فشاری روبرو شده و بتوانند بر آن غلبه کنند.

رفتار کودکان در هنگام استرس

نگرانی و اضطراب؛ بروز یا تشدید ترس‌ (ترس از تاریکی، تنهایی یا غریبه‌ها)؛ ناتوانی در استراحت کردن؛ وابستگی شدید به والدین؛ عصبانیت، گریه و ناله؛ ناتوانی در کنترل احساسات؛ رفتار توأم با پرخاشگری و لجبازی؛ بروز رفتارهای بچگانه که مناسب سن کودک نیست؛ عدم علاقه به مشارکت در فعالیت‌های مدرسه یا وظایف خانوادگی.

استرس در کودکان و حرف زدن راجب آن

وقتی احساس می‌کنید کودک‌تان با مشکلی رو‌به‌روست، با او حرف بزنید. سعی کنید احساس ناخوشایند او را به زبان بیاورید و درمورد آن صحبت کنید. مثلا بگویید: «به‌نظر میاد هنوز از اتفاقی که توی زمینِ بازی افتاده ناراحتی عزیزم.» نباید کودک را متهم کنید. به هیچ عنوان نگویید: «هنوز ناراحتی؟ حالا مگه چی شده!» کودک را مقصر ندانید. با او همدردی کنید و نشان بدهید که به کودک خود توجه می‌کنید و می‌خواهید درمورد مشکلش بیشتر بدانید.

استرس در کودکان

در حالیکه کودکان نه مشغله کاری دارند و نه مشکل مالی، پس چه عاملی می تواند موجب نگرانی آنها شود؟ در پاسخ باید گفت عوامل بسیار زیادی وجود دارد که ممکن است در کودک استرس ایجاد کند. استرس می تواند هر فردی را که احساس ناامیدی می کند تحت تأثیر قرار دهد حتی کودکان. پیش از رفتن به مدرسه جدایی از والدین و پس از آن فشارهای تحصیلی و اجتماعی بخصوص تطبیق دادن خود با شرایط موجود در کودک استرس ایجاد می کند. بسیاری از کودکان بعد از ساعات مدرسه فرصتی برای بازی یا استراحت کردن ندارند. اگر کودکی از فعالیت فوق برنامه شکایت دارد و یا تمایلی به انجام دادن آنها ندارد، به این معناست که بیش از حد معمول برای او برنامه ریزی شده است که این مساله خود منشا استرس برای کودک می گردد. کودکانی که تصاویر ناراحت کننده در تلوزیون تماشا می کنند و یا اخبار مربوط به بلایای طبیعی، جنگ یا تروریسم را می شنوند ممکن است نگران امنیت خود یا افراد مورد علاقه خود شوند. استرس در کودکان ممکن است با عواملی بیش از آنچه در زندگی آنها اتفاق می افتد تشدید شود. آیا فرزندتان صحبت های شما درباره مشکلات کاری، نگرانی در مورد بیماری بستگان، و یا جر و بحث با همسرتان بر سر مسائل مالی را می شنود؟ والدین باید مراقب چگونگی صحبت کردن خود در حضور کودکان باشند زیرا آنها نگرانی پدر و مادر خود را احساس کرده و دچار استرس می شوند. اخبار جهان نیز می تواند موجب استرس شود. کودکانی که تصاویر ناراحت کننده در تلوزیون تماشا می کنند و یا اخبار مربوط به بلایای طبیعی، جنگ یا تروریسم را می شنوند ممکن است نگران امنیت خود یا افراد مورد علاقه خود شوند. با کودکان در مورد آنچه می بینند یا می شنوند صحبت کرده و برنامه هایی را که تماشا می کنند کنترل کنید، به این ترتیب در درک بهتر آنچه در جریان است به او کمک می کنید.

استرس در کودکان و آرامش والدین

وقتی متوجه عصبانیت و ناراحتی فرزندتان شدید، سعی نکنید با صدای بلند از او سؤالی کنید یا با گفتن کلماتی مثل:خوب، حالا مگه چی شده؟ دنیا که به آخر نرسیده آن را متهم جلوه دهید. به سخنان فرزند خود خوب گوش دهید به آرامی از فرزند خود سؤال کنید چه موضوعی باعث ناراحتی اش شده است و سعی کنید فقط شنونده باشید. با علاقه و صبر و حوصله به سخنان او گوش دهید و از هرگونه پیشنهاد، داوری، نصیحت و امر و نهی پرهیز کنید. با ادای کلمات و جملاتی سعی کنید به فرزندتان القا کنید که متوجه احساس اش شده اید و با او کاملاً هم عقیده هستید

توصیه هایی درباره استرس در کودکان

* می توانید به فرزند خود توصیه کنید تا برای خارج شدن از شرایط استرس زا ، قدم بزند و یا حتی اگر دوست داشته باشد می تواند مطلبی را بنویسد. * اجازه دهید که استرس را از خودش دور نماید. * زمانیکه آرام گرفت ، با او صحبت کنید تا بفهمید چه راه حل مناسبی برای مشکلش می توانید پیدا کنید. * سعی کنید در تمام وقت به او احساسی مثبت القاء نمایید و بگویید که کمتر مشکلی است که قابل حل نباشد و تمام اینها موقتی است.

استرس در کودکان و بزرگ نکردن مشکل

گاهی اوقات، فقط صحبت کردن و گوش دادن به مشکلات، به رفع ترس و اضطراب کودک کمک می‌کند. در این مواقع «حرف زدن» تنها چیزی است که برای حل مشکل لازم است. بعد از آن سعی کنید احساس بهتری داشته باشید و مشکل را بیش از حد بزرگ نکنید.

استرس در کودکان و حمایت از آنها

گاهی کودکان دوست ندارند درمورد مسائل و مشکلات‌شان صحبت کنند، در این‌گونه مواقع طوری رفتار کنید که او مطمئن باشد هر زمان که میلِ به حرف زدن پیدا کند، شما از او حمایت خواهید کرد. زمانی که کودکان مایل به صحبت کردن نیستند، به حمایت نیاز دارند و انتظار دارند که والدین‌شان آنها را تنها نگذارند. پس اگر می‌بینید که کودک‌تان استرس دارد، سرحال نیست یا روز بدی داشته است و درمورد آن حرف نمی‌زند، برنامه‌ای ترتیب بدهید و در کنارش باشید. با هم قدم بزنید، فیلم ببینید، کیک و شیرینی بپزید یا بازی‌های شاد و ساده انجام بدهید. حضور شما تأثیر فوق‌العاده‌ای روی او دارد و باور کنید احساس خوشایندی را در هردوی شما به‌وجود می‌آورد.

استرس در کودکان و صبوری والدین

دیدن ناراحتی و استرسِ کودک، همیشه برای پدرها و مادرها ناخوشایند است، اما برای حل مشکل باید مقاومت و تلاش کنید. سعی کنید مهارت حل مسئله را در کودک خود تقویت و او را طوری تربیت کنید که بتواند در فراز و نشیب‌های زندگی، واکنش‌های درستی داشته باشد. هر وقت لازم بود کودک را آرام کنید و او را به تلاش برای رفع مشکل تشویق کنید. به جای اینکه خودتان بارِ تمام مشکلات و مسائل کودک را به دوش بکشید، آهسته و پیوسته او را در مسیر رشد و حل مسئله قرار بدهید.